ارتباط معنوی آیات شریفه و صوت
وبسایت علمی_مذهبی اقراء(انجمن قاریان نوجوان)
ارتباط معنوی صوت و آیات شریفه
در قرآن موضوع‌های مختلفی مطرح شده، از مهمترین بحث معارف (توحید) تا ساده ترین مسئله فقهی که هر کدام از این موضوعات، صدای متناسب با شأن خود را می طلبد. قاری قرآن اگر پیش نیاز هنر قرائت؛ یعنی یادگیری معانی آیات شریفه و قواعد عربی را فرا گرفته باشد و علاوه بر آن احساس و ذوق لطیفی داشته باشد، در قرائت قرآن انطباق صوت با معنا را حفظ می نماید، در غیر این صورت، قرائتی بی معنی ارائه خواهد داد. برای نمونه برخی از آیات که تناسب با گام اوج صوتی دارند بیان می کنیم:
- فرمایشات حضرت حق تعالی که تجلیات جلالیه او می باشند؛ مانند: خذوه فعلوه او را بگیرید و به بند کشید.
- فرمایشات ملائکة الهی خطاب به اهل عذاب؛ مانند: قال انکم ماکثون گفت همانا شما ماندگارید.
- فرمایشات انبیاء الهی در برابر تکذیب امم خویش؛ مانند:
اُفٍّ لَکُمْ وَ لِما تَعْبُدونَ مِنْ دونِ الله .
تفو بر شما و آنچه جز خدا می پرستید.
- شرح حال مشرکین و کفار؛ مانند:
فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّی .
پس تصدیق نکرد و نماز نگزارد.
فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَهِ مُعْرِضینَ
پس ایشان را چه می شود که از تذکر دوری می گزینند.
و اما نمونه آیاتی که با گام پائین و توسط صوتی متناسب اند:
- جملات دعایی مانند:
رَبَّنا فَاغْفِرْلنا ذُنُوبَنا
پروردگارا! پس گناهانمان را بیامرز.
- سخنان مخالفین انبیاء با ایشان؛ مانند:
قالوا یا شُعَیْبُ ما نَفْقَهُ کَثیراً مِمّا تَقولُ
گفتند: ای شعیب ! ما مقدار زیادی از آنچه که می گویی، نمی فهمیم.
- سخنان ابلیس با حضرت حق تعالی؛ مانند:
خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طینٍ
- آیات شریفه ای که تجلیات جمالیه و الطاف حق تعالی است؛ مانند:
فَاْدْخُلی فی عِبادی
پس در زمره بندگان من داخل شو.
- شرح حال اهل بهشت؛ مانند:
وَ یَطوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخلَّدونَ
و گرد ایشان، پسران جاودانه ای گردش می کنند.
گاهی اوقات استثناء هایی هم وجود دارد، مثلاً جملات دعائیه که نهایت اضطرار را بیان می فرماید همچون قضیه حضرت یونس – علیه السلام ـ که در شکم ماهی گرفتار شده و عرض می کند:
لا اِلهَ الاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ .
خدایی جز تو نیست، منزهی تو، همانا من از ستمکارانم.
این آیه شریفه را اگر با گام اوج هم بخوانیم، منطبق با معناست و یا آیاتی که به گفتگو و استدلال انبیاء با قوم خویش اشاره دارد، برای معرفی بزرگواری و لطف انبیاء ـ علیه السلام ـ می توان با گام توسط هم قرائت نمود.
انطباق صوت با معنا، گذشته از لذت روحانی زایدالوصفی که به قاری می دهد، به معنویت و نورانیت قرائت نیز کمک می کند و همچنین چون این شیوه قرائت، مفهوم آیات شریفه را برای مستمعین تا حدی روشن نموده است، تأثیر زیادی بر دلهای شنوندگان خواهد گذاشت و مسلم است که قرائت، بدون انطباق صوت با معنا اثر بخش نیست و حتی باعث اشتباه های زیادی خواهد شد؛ مثلاً بارها شنیده شده است که قاری محترمی آیات دعایی را با گام اوج تلاوت نموده است (و با خود گفته ام چرا سر خدا فریاد می کشید ؟!) و سخنان مشرکین در برابر انبیاء را نیز با همین گام قرائت کرده است.
برای توضیح بیشتر، به دو قسمت از آیات شریفه قرآن که در آنها ارتباط معنوی صوت با آیات شریفه رعایت شده است، توجه می کنیم: قسمت اول مربوط به وقایع پس از خلقت حضرت آدم ـ علیه السلام ـ می باشد و دومین قسمت به مناظره حضرت موسی ـ علیه السلام ـ و قوم نافرمانش اشاره دارد.
